เอชบีม / ไอบีม / ไวด์แฟรงค์
เอชบีม / ไอบีม / ไวด์แฟรงค์
เหล็กไอบีม เหล็กเอชบีม และเหล็กไวด์แฟรงค์ เหล็กที่เป็นหัวใจหลักของงานโครงสร้าง เป็นเหล็กโครงสร้างรูปพรรณที่พบเห็นได้ทั่วไปในงานก่อสร้าง เนื่องจากคุณสมบัติเด่นที่สามารถรองรับน้ำหนักได้ดี โดยเหล็กแต่ละชนิดมีหน้าตัดรูปตัว I หรือ H ตามชื่อที่ใช้เรียก แต่ก็ยังมีความแตกต่างกันในรายละเอียดต่างๆ อยู่อย่าง การใช้งาน และมาตรฐานการผลิต ดังนั้น เพื่อให้ง่ายต่อการเลือกนำไปใช้งาน
เหล็กเอชบีม หรือ เหล็กไวด์แฟลงค์ มีหน้าตัดเป็นรูปตัวเอช (H) ตรงตามชื่อ แต่สิ่งที่ต้องสังเกตคือ ส่วนที่เป็นขาตัวเอช หรือที่เรียกว่า “ปีก” (Flanges) นั้น จะมีความหนากว่าแกนตรงกลาง หรือที่เรียกว่า “เอว” (web) อยู่เสมอ และ “ปีก” นี้ยังมีลักษณะตรงเรียบ ความหนาคงที่ สัดส่วนหน้าตัดมีทั้งแบบสี่เหลี่ยมจัตุรัสและผืนผ้า ทำให้เหล็กเอชบีม หรือ เหล็กไวด์แฟลงก์ นี้รับแรงได้ดี จึงเป็นหน้าตัดที่คนรู้จักคุ้นเคยและเลือกใช้มากที่สุดชนิดหนึ่ง
เหล็กเอชบีม หรือ เหล็กไวด์แฟรงค์ เป็นเหล็กที่นิยมใช้สำหรับงานโครงสร้างหลักของอาคาร ไม่ว่าจะเป็นอาคารต่างๆ หรือบ้านพักอาศัย โดยมักใช้ทำเป็นเสา คาน โครงหลังคา รวมไปถึงโครงถักสำหรับอาคารที่ยื่นยาว (cantilever) เป็นต้น นอกจากนี้ ด้วยความที่เหล็กเอชบีมมีบทบาทสำคัญต่อโครงสร้างของอาคาร การเลือกใช้เหล็กจึงต้องได้มาตรฐาน รวมไปถึงวิธีการใช้งานที่ถูกต้อง เช่น การตัด การต่อ การเชื่อม และการยึดสลักเกลียว ก็ต้องได้มาตรฐานเช่นกัน เพื่อความแข็งแรง ทนทาน และปลอดภัยของอาคาร
เหล็กไอบีม (I-Beam) นั้นคล้ายกับเหล็กเอชบีม (H-Beam) แต่ให้สังเกตที่ "ปีก" ของเหล็ก ซึ่งจะลาดเอียงเข้าหาแกนกลางหรือ "เอว" ความหนาของปีกที่อยู่ใกล้แกนกลางจะหนากว่าส่วนปลาย และปลายปีกจะมีความโค้งมน บางแห่งอาจเรียกว่า S-Section ทั้งนี้ด้วยหน้าตัดของเหล็กไอบีมเป็นรูปตัวไอ (I) จึงทำให้ปีกเหล็กหนาขึ้นที่โคนปีก จึงสามารถรับแรงสั่นสะเทือนได้ดีกว่าเหล็กเอชบีม
ด้วยคุณสมบัติพิเศษคือหน้าตัดรูปตัวไอ และมีปีกเหล็กที่จะหนาขึ้นที่โคนปีก ซึ่งสามารถรับแรงสั่นสะเทือนได้ดี นิยมใช้เป็นโครงสร้างหลักของอาคารเช่นเดียวกัน กับ H-Beam แต่ด้วยคุณสมบัติของปีกที่หนากว่าจึงนิยมนำมาใช้ทำรางเครนในอาคารงานอุตสาหกรรมเป็นส่วนใหญ่
ความแตกต่างที่เห็นได้ชัดระหว่างเหล็กไอบีม (I-Beam) และเหล็กเอชบีม (H-Beam) คือ ปีก (flanges) ของเหล็กไอบีมจะลาดเอียงเข้าหาแกนกลางหรือเอว (web) ต่างจากเหล็กเอชบีมที่มีปีกหนากว่าแกนกลาง แต่ปีกจะไม่โค้งเข้าหาแกนกลาง
สรุปง่ายๆ คือ
เหล็กไอบีม: ปีกเอียงเข้าหาแกนกลาง โคนปีกหนา เหมาะกับงานรับแรงสั่นสะเทือน
เหล็กเอชบีม: ปีกหนากว่าแกนกลาง ไม่โค้งเข้าหาแกน เหมาะกับงานรับแรงดึง แรงอัด